Kış hastalıkları kapımızı bir bir çalıyor. Bu süreçte bağışıklık sisteminin güçlü olması ve birçok hastalığa kalkan oluşturması gerekiyor. Güçlü bir savunma mekanizmasının temelinde ise yeterli ve dengeli beslenme ile birlikte antioksidanlardan zengin besinlerin tüketilmesi yer alıyor.
Memorial Bahçelievler Hastanesi Beslenme ve Diyet Bölümü'nden Dyt. Aslıhan Altuntaş, kış mevsimine hazırlanırken bağışıklık sistemini güçlendirecek beslenme hakkında bilgi verdi.
Kış mevsiminde artan soğuklarla birlikte metabolik uyum sonucu düşen vücut ısısını normal ısı düzeyine çıkarmaya çalışan vücut, daha fazla enerjiye ihtiyaç duyar ve organizmada yemek yeme isteği artar. Normalde kolesistokinin hormonu vücutta iştahın azalmasında rol oynarken, soğuyan hava sıcaklığında baskılanır ve daha fazla yenmesine sebebiyet verir. Bu da yağlı, karbonhidratlı, basit şekerden zengin yiyeceklerin tüketilmesine neden olur. Bu da bağışıklık sistemini olumsuz etkileyecek bir beslenme türüdür. Ayrıca kilo alımına neden olur. Bu nedenle uzun süre tokluk sağlayacak, vitaminden zengin beslenmek gereklidir.
Kilo almak bağışıklık sistemini olumsuz etkiliyor
Kışın havanın soğuması bahanesiyle egzersiz genelde atlanmaktadır. Ancak hastalıklardan korunum kilo almayı engellemek için egzersizi unutmamak gerekir. Egzersiz eksikliğine bir de yağlı, basit şeker içeren yiyecekler eklendiğinde kilo artışıyla birlikte, vücudun bağışıklık sistemi olumsuz etkilenmekte; hastalıklara açık kapı bırakılmaktadır.
Kışın havanın soğuması bahanesiyle egzersiz genelde atlanmaktadır. Ancak hastalıklardan korunum kilo almayı engellemek için egzersizi unutmamak gerekir. Egzersiz eksikliğine bir de yağlı, basit şeker içeren yiyecekler eklendiğinde kilo artışıyla birlikte, vücudun bağışıklık sistemi olumsuz etkilenmekte; hastalıklara açık kapı bırakılmaktadır.
Antioksidan kaynaklarını tüketin
Kış döneminde vitamin ve mineral ihtiyacının karşılanmasında mevsim meyve ve sebzelerinin önemi büyüktür. A, C, E vitaminleri ile yine antioksidan özellik gösteren bazı bitkisel kimyasalların da önemli kaynaklarıdır. Özellikle koyu yeşil, sarı, turuncu, kırmızı ve mor sebze ve meyveler- ıspanak, karalahana, brokoli, pazı, roka, yeşil soğan, sivri biber, Brüksel lahanası, turp, şalgam, pancar, kereviz, domates, havuç, limon, kuşburnu, elma, kivi, portakal, mandalina gibi- beslenme düzeni içerisinde sıklıkla yer almalıdır.
Kış döneminde vitamin ve mineral ihtiyacının karşılanmasında mevsim meyve ve sebzelerinin önemi büyüktür. A, C, E vitaminleri ile yine antioksidan özellik gösteren bazı bitkisel kimyasalların da önemli kaynaklarıdır. Özellikle koyu yeşil, sarı, turuncu, kırmızı ve mor sebze ve meyveler- ıspanak, karalahana, brokoli, pazı, roka, yeşil soğan, sivri biber, Brüksel lahanası, turp, şalgam, pancar, kereviz, domates, havuç, limon, kuşburnu, elma, kivi, portakal, mandalina gibi- beslenme düzeni içerisinde sıklıkla yer almalıdır.
Kışa böyle hazırlanın…
Yaşamın her döneminde yeterli ve dengeli beslenme sağlığın korunması için esastır. Bu nedenle, dört besin grubunda bulunan çeşitli besinler yeterli miktarlarda alınmalıdır. Kışa hazırlık için beslenme önerileri şöyle sıralanabilir:- Hem bağışıklık sistemini güçlendiren hem de besin öğesi içeriği nedeniyle kış mevsiminin vazgeçilmez yiyeceklerinden olan kuru baklagiller bu aylarda özellikle haftada 2 - 3 kez mutlaka tüketilmelidir.
- Omega 3 yağ asitlerini içeren balık, balık yağı, fındık ve ceviz ile omega 9 içerikli zeytinyağı, fındık yağı gibi sıvı yağlar bağışıklık sistemini olumlu etkilerler. Haftada 2-3 kez balık, 6-7 fındık, 2-3 ceviz tüketilmesi gerekir.
- Her gün düzenli olarak yoğurt ve kefir tüketenlerin bağışıklık sistemi daha kuvvetlidir. Özellikle kefir tüketimi, birçok hastalığa karşı direnci artırır.
- E vitamini, soğuk algınlığı ve diğer enfeksiyonlara karşı vücut direncini arttırmakta, A vitamininin okside olmasını da engellemektedir. E vitaminine; yeşil yapraklı sebzeler, fındık ve ceviz gibi yağlı tohumlar, kuru baklagiller kaynak olarak gösterilebilir.
- Vücut ısısını dengede tutabilmek için bol sıvı alımı gerekmektedir. Susuzluk hissetmemek, vücudun suya ihtiyacı olmadığı anlamına gelmez. Bu nedenle, her gün en az 2-2.5 litre su içilmeli, sıvı alımının karşılanmasında ıhlamur, adaçayı, kuşburnu çayı, açık çay gibi içecekler tercih edilmelidir
- Kış aylarında vücut ağırlığı kontrolünün sağlamasında; basit karbonhidrat olan saf şeker ve şekerli besinler yerine kepekli ekmek, makarna, bulgur gibi tam tahıl ürünlerinin tüketilmesine özen gösterilmesi gerekir.
- Beslenme düzeninde besin gruplarının yani süt – et – sebze - meyve ve tahılların-dengeli dağılımı, az ve sık aralıklarla beslenmek, miktarda yeterliliği ve mevsimine uygun çeşitliliği sağlamak yeterli ve dengeli beslenmenin temelini oluşturur.
Kış detoksu çorbası tarifi
Kış detoksu için sebze ve meyveler içerdikleri vitamin, mineraller ve fonksiyonel diğer bileşikler sayesinde vücudumuzu koruyan kalkan oluşturma gücüne sahiptirler. Vücuttan toksinleri uzaklaştırarak oluşturulan bu kalkanları güçlendirmek adına yapılan arınmaya detoks denir. Soğuk havaların hakim olduğu kış mevsiminde bağışıklık sistemimizi kuvvetlendirmek için kış detoksu çorbası iyi bir seçenek olabilir.
Malzemeler
- 1 orta boy havuç
- 2 orta boy kuru soğan
- 500 gram brokoli ya da lahana
- 300 gram ıspanak
- 1 çay bardağı kırmızı mercimek
- 2-3 diş sarımsak
- Bir tutam taze maydanoz
- 2 yemek kaşığı zeytinyağı
- 1 tatlı kaşığı kuru nane
- 1 çay kaşığı kekik
- 1 çay kaşığı pul biber
- 1 çay kaşığı karabiber
Yapılışı: Sebzelerin hepsini öncelikle 10 dakika süre ile sirkeli suda bekletip sonra sebzeleri güzelce yıkayın. Çok küçük parçalar halinde doğradığınız sebzeleri derin bir tencereye alıp, önceden en az 1 saat kadar sıcak suda beklettiğimiz mercimeği tencereye ekleyin. Üzerini, 1 parmak geçecek kadar sıcak su koyup tencerenin kapağı kapalı bir şekilde karışımı kaynamaya bırakın. Kaynadıktan 5 dakika sonra ocağın altını kapatıp maydanoz, kuru nane, kekik ve pul biberi ekleyin ve 45 dakika kadar tencerede beklemeye bırakın. Sonrasında isterseniz kevgirden geçirin ve tencerede kalan suyu ekleyip kıvamını hazırlayın, isterseniz bir blender yardımı ile çorba kıvamını elde etmeye çalışın. En son 1 çay kaşığı karabiber ile 2 yemek kaşığı zeytinyağını ekleyin ve kaynatın.
İlaç niyetine besinler
Bağışıklık sistemini güçlendirip kışa hazırlayan, ilaç niyetine tüketilebilecek besinler pazar tezgahlarında bolca bulunmaktadır. Bu besinlerle vücudunuzu kışa hazırlamanız mümkündür:
- Ceviz: Ceviz besinsel olarak önemli yağ asitlerini ve proteinleri içerir. Ceviz tüketimi kandaki kolesterol seviyesini düşürür, kalp atışlarında düzensizliği önler. Cevizdeki L-arginin kan damarlarının iç tarafının pürüzsüz ve düzgün olmasını sağlayarak kan-damar sisteminin rahatlamasını sağlar. Cevizdeki fitosteroller, kalın bağırsak, göğüs ve prostat kanseri gibi kanser türlerinden korunma sağlarken bağışıklık sistemini güçlendirir.
- Karnabahar: K vitamini, protein, tiamin, riboflavin, niasin, magnezyum, fosfor, lif, vitamin B6, folat, pantotenik asit için iyi bir kaynaktır. Ayrıca 1 porsiyon karnabahar günlük C vitamini ihtiyacının yüzde 77'sini karşılayabilmektedir.
- Pırasa: Soğan ve sarımsağın akrabası olan pırasa tıpkı onlar gibi birçok vitamin mineral ve fitokimyasal bileşikleri içermektedir. Bu içerik sayesinde de sağılık üzerine önemli etkileri vardır. Soğuk algınlığı, öksürük, grip, nezle, bronşit ve balgam gibi rahatsızlıkların önlenmesine, bu hastalıklardan korunmaya yardım eder.
- Lahana: Bütün fizyolojik sitemlerin foksiyonlarını yerine getirmesi ve sağlığı için gerekli olan besin maddelerini yüksek oranda içeren bir besindir. Lahana gibi C vitamini yönünden zengin bir besindir.
- Mürdüm eriği: Kış aylarında ve mevsim değişikliklerinde en ihityacımız olan C vitaminini içermektedir. Bununla birlikte riboflavin, diyet lifi için de iyi kaynaklardandır.
- Nar: Yüzyıllardan beri kullanılan en faydalı bitkilerdendir. Doğal bir antioksidan olarak 1 orta boy nar vücudun günlük ihtiyacı olan C vitamininin yüzde 25'ten fazlasını karşılayarak mevsimsel hastalıklara yakalanma riskini azaltır.
- Turp: Kökü iyi bir C vitamini kaynağı iken, yapraklarında fazla miktarda A, K vitamini ve folat bulunur. Bağışıklığı güçlendirir, bağırsakları temizleyip kabızlığı giderir, cilde tazelik verir, stresi azaltır, saçların daha sağlıklı olmasını sağlar.
- Brüksel lahanası: Doğru şekilde pişirilirse tadı çok lezzetli olabilen bu sebze iyi bir demir kaynağıdır. Günlük K vitamini gereksinmesinin yüzde 200'ünü, C vitamini gereksinmesinin yüzde 100'ünü ve omega-3 gereksinmesinin de yüzde 10'unu karşılayarak antioksidan etki gösterir.
- Bal kabağı: Vitamin, mineral, diyet lifi, omega-3 ve antioksidan kaynağı olan bal kabağı cilde iyi gelir. Daha çok tatlı şeklinde tüketilse de kışın soğuk havalarda çorbası da hem iç ısıtıcı hem de oldukça sağlıklı bir seçenektir.
