Günümüzde yardımcı üreme tekniklerinin yaygınlaşmasıyla birlikte çoğul gebeliklerin sayısında artış yaşanıyor. Çoğul gebelikler bazı riskler taşısa da alınacak birtakım önlemlerle gebelik dönemini konforlu bir şekilde geçirmek mümkün olabiliyor. Memorial Şişli Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Bölümü'nden Op. Dr. Altuğ Semiz, çoğul gebelikler konusunda dikkat edilmesi gereken noktalar hakkında bilgi verdi.
İkiz gebelik ihtimalini arttıran faktörler
Yardımcı üreme tekniklerinde başarı şansını arttırabilmek için ikiz embriyoyu transferinin tercih edilmesi ya da kullanılan ilaçlar ikiz gebelik ihtimalini arttırır. Tedavi görenler dışında, kadınların daha geç anne yaşı da ikizlerde etkilidir. Ayrıca doğum kontrol hapı kullanılıp bırakıldığında özellikle ilk dört ay yine ikiz gebelik olma şansının arttığı unutulmamalıdır. Anne tarafında ikiz gebeliği olan akrabalar, bir kere ikiz gebelik geçiren anne adayları ve özellikle Japonya ve Afrika gibi bazı bölgelerde daha yoğun olarak çoğul gebelikler görülmektedir.
Çoğul gebelik erken doğum nedeni
Kadın rahmi normal şartlarda tek bebek taşımak için uygundur. Her eklenen bebek doğum zamanını yaklaşık dört hafta öne çekmektedir. Dolayısıyla tek bebek 40 haftada doğarken, ikiz bebekler 36 haftada dünyaya gelebilmektedirler. Eğer gebelik üçüz ise doğum zamanı 32. hafta, dördüz ise 28. haftaya kadar düşebilmektedir. Özellikle anne adayının erken doğum ya da düşük yaşama riski yüksekse çoğul gebelikle birlikte süreç çok daha zorlu olabilmektedir.
Rahim ağzı yetmezliği gebeliği tehdit ediyor
Çoğul gebeliklerde anne adaylarının yaşayabileceği en önemli problemler arasında bebeğin plasentasının önde gelmesi ve rahim ağzı yetmezliği yer alır. Bebeği tutmakla görevli olan rahim ağzı, kendi direncini sağlayamayıp açılırsa düşme gerçekleşebilir. Bu nedenle ikiz gebeliklerin rahim ağzı takibine büyük özen gösterilmelidir. Riskli durumlarda, rahim ağzının etrafından bir iple bebeklerin doğması engellenmelidir. Bunu saptayabilmek için özellikle gebeliğin 15.–20. haftaları arası rahim ağzını gözden geçirmek ve ultrason takibi büyük önem taşır.
Özel tekniklerle bebeğin yaşam şansı arttırılıyor
İkizlerde anne karnındayken bir sağlık sorunu yaşanması durumunda, bebeklerden birinin alınıp, diğerinin gebelik serüveni devam ettirebilmektedir. Bu durum, "gecikmiş interval doğum" olarak adlandırılır. Burada önemli olan, anne adayının düşük riskini hissettiği anda doktora gitmesi ve kesenin enfekte olmamasıdır. Eğer bebeklerden biri düşerse, diğer bebeğe zamanında müdahale edilebilirse bebeğin gelişimi 36. haftaya kadar sürdürülebilir. Bunun için diğer bebeğin kordonu ve plasentası nazik bir şekilde keseye yerleştirilmekte, rahim ağzı bir para kesesi gibi bükülüp dikilmekte ve anne adayına da ağrıyı durduracak tedavi uygulanmaktadır.
Çift yumurta ikizlerinde tek bebekte anomali olması durumunda ailenin istediği doğrultusunda anne karnında bebeğin kalbi durdurulabilir. Bu durum fetosit olarak adlandırılır. Bunun için haftasına göre öncelikle göbek kordonuna bir iğne yapılır, bebek uyuşturulduktan sonra bebeğin kalbine girip özel solüsyonlar verilerek kalbi durdurulur. Bu bebeğin kalbi durdurulduktan sonra diğer gebelik normal yaşanmaya devam eder. Kalbi durdurulan embriyo da içerde bir miktar zayıflayarak öbür bebeğe alan açar.
Birden fazla bebek bekleyen anne adaylarına öneriler
Düşük ve erken doğum ihtimali olduğu için kontrollere özen gösterilmelidir. Özellikle 23. haftadan sonra herhangi bir risk olmasa bile iki hafta bir doktora gidilmelidir.
Gebeliğin 11-14 haftaları arasında yapılan ikili test çoğul gebeliklerde daha fazla önem kazanır. Hem iki bebeğin ense kalınlığını ölçmek hem de çift yumurta ikizlerinde ayrı DNA'da olacakları için hangisinin hastalık riski taşıyor olabileceğini ölçmek amacıyla bu test daha fazla önem taşır.
Çoğul gebeliklerde ayrıntılı ultrason uzman hekimler tarafından yapılmalıdır. Ayrı kesede olsalar bile bebeklerin organları birbirine geçtikleri için çok iyi gözlenmeli, hiçbir detay gözden kaçırılmamalıdır.
İdrar yolu enfeksiyonu ve üst solunum yolu enfeksiyonu erken doğumu tetikleyebileceği için özellikle ikiz gebeliklerde çok fazla dikkat edilmelidir.
Çoğul gebeliklerde normal doğum çok fazla tercih edilmez. Eğer normal doğum yapılacaksa ekip çok donanımlı ve deneyimli olmalıdır. Bebeklerden biri normal gelse bile diğeri takılabilir ve ani sezaryene gidilmesi gerekebilir.
Bilimsel araştırmalar, bir gebelikte anne adayının huzuru sağlanamazsa bebeğin sağlığı ile ilgili problem yaşama olasılıklarının ciddi anlamda arttığı ortaya koyulmaktadır. Bu nedenle annenin kendini iyi hissetmesi çok önemlidir.
Doğumda hastane seçimi büyük önem taşır. Gebelik takibi mutlaka perinatolog eşliğinde yapılmalı ve hastanenin yenidoğan yoğun bakım ünitesinin çok iyi olmasına dikkat edilmelidir.
✎ Mutfağınızın olmazsa olmazı her ürün Karaca’da!
