Nereden ölçüm yapılmalı?
Kulak, dil altı, popo ve koltuk altı. Bu dört yer de kabul edilir ateş ölçme noktalarıdır. Ancak şunlara dikkat etmek gerekir:
- Koltuk altı ölçümleri 2 yaşından büyük çocuklarda yapılır. Direkt vücut ısısını verir.
- 2-2,5 yaşından küçük çocuklarda dil altından ölçüm yapmak teknik olarak biraz zordur.
- Elektronik derecelerin ölçüm yapma süresi 3-4 dakikadır.
- Kulak dereceleri saniyeler içinde güvenilir ölçümler yapabilmektedir. Ancak ucunun bebeğinizin kulak kanalına iyi oturduğundan emin olmanız gerekir.
Mutlaka rahat kullanabileceğiniz bir dereceniz olmalıdır. Bu derece ile çocuğunuz ateşli değilken birkaç sefer ölçüm yapmalısınız.
Kaç derece yüksektir?
Her seviyedeki ateş tehlikeli sayılmaz. Kabul edilen ateş sınırları şöyledir:
- Ateşsiz: 34,4-37,9
- Ateşli: 38,0-39,9
- Yüksek ateşli: 40,0 ve yukarısı
Eğer çocuğunuzun ateşi yoksa fakat hasta görüntüsünü korumaya devam ediyorsa, bir saat içinde ateşini bir daha ölçün. Eğer çocuğunuzun ateşi yüksek sınırında ise hemen doktorunuzu arayın.
Üç aydan ufak bebeğiniz ateşlenirse
Yenidoğan dönemindeki bebeklerde enfeksiyonla savaşma yeteneği kısıtlı olduğundan ciddi enfeksiyonlar gelişebilir. Bebeğinizin ateşi 38ºC’nin üzerine çıkarsa, acilen doktorunuzu arayın. Doktora danışmadan ilaç vermeyin. Çocuğunuzu en yakınınızdaki teşekküllü bir hastanenin acil bölümüne götürebilirsiniz.
Üç aydan daha büyük çocuklar için
Ateş, vücudun enfeksiyonlarla savaşma yöntemlerinden biridir. Çocuğunuzun her ateşi çıktığında doktoru görmenizi gerektirecek bir durum olmayabilir. Dikkatli olmak koşuluyla kendi başınıza da çocuğunuzun ateşini kontrol altına alabilirsiniz. Ancak aşağıdaki durumlarda acilen doktorunuzu aramayı ihmal etmeyin:
- Eğer çocuğunuzun ateşi 40 derece ve yukarıda ise
- Eğer çocuğunuzun ateşi orta derecede 48 saatten (2 tam gece ve gündüz) daha uzun sürer ve ateş düşürücü ilaçlarla bile düşmezse
- Eğer çocuğunuz çok hastaysa veya açıklayamadığınız hastalık belirtileri taşıyorsa
- Eğer çocuğunuz bir şey içmek istemiyor, durmadan ağlıyor veya çok halsiz görünüyorsa
- Eğer çocuğunuz ateşli havale geçiriyorsa
Ateşli havale
Ateşli havale genelde çocuğunuzun ateşi normalden çok yüksek ise görülür. Havale anında çocuğunuzun elleri ve ayakları şiddetli bir şekilde sallanmaya başlar ve gözleri arkaya doğru kayabilir. Genelde 1-5 dakika sürer. Çocuğunuzun elinin veya kolunun birkaç kere sallanması, onun havale geçirdiği anlamına gelmez.
Ateşi nasıl düşürebilirsiniz?
Eğer çocuğunuz üç aydan daha küçükse hemen doktorunuza başvurmanız gerekir. Ancak bu arada bebeğin üzerini açarak bekleyin ve 15 dakika sonra tekrar ateşini kontrol edin. Eğer çocuğunuz üç aydan büyükse aşağıdaki adımları uygulayın:
1. Çocuğunuzun üstünü açın
Çocuğunuzun ateşi çıkarken titremesi son derece normaldir. “Üşüttüğü için ateşi çıktı” diye üzerini örtmeyin. Kalın giysiler vücut sıcaklığını dışarı geçirmeyerek çocuğunuzun ateşinin daha da yükselmesine neden olur. Eğer çocuğunuz titriyorsa, onu bir çarşaf veya ince bir havluya sarın.
2. Ilık duş
Üzerini açmanıza rağmen çocuğunuzun ateşi 39ºC’nin üzerine çıkıyorsa hemen doktorunuzu arayın. Bu arada ısıyı hızla düşürmenin yolu da ılık duşa sokmak veya ılık ıslak havlu ile kompres yapmaktadır. Çocuğunuza ılık duş yaptırırken aşağıdaki talimatları uygulamaya özen gösterin.
- Küveti ılık su ile doldurun.
- Çocuğunuzu suyun içinde oturtun. Ilık su ile duş aldırın. Ancak sürenin çok uzun olmamasına dikkat edin. Çocuk uzun süre duşta kalırsa üşür ve titremeye başlar.
- Arkaya doğru yatmasına izin vermeyin.
- Suyu çocuğunuzun kafasından aşağıya dökmeyin. Bir süngeri ıslatarak onu çocuğunuzun vücudunun etrafında gezdirin.
- Duştan çıkardığınızda kuru bir havlu ile kurulayın.
- Sadece eklem yerlerine ılık su ile kompres yapmak yetersiz kalır. Kesinlikle alkollü kompreslerle ateşi düşürmeye çalışmayın.
- Çocuğunuz titremeye başladığı zaman, onu küvetten çıkarın ve bir havlu veya ince bir çarşafa sarın.
3. İlaç Tedavisi (Parasetamol)
Parasetamol, “asprin içermeyen ağrı kesicilerde” bulunan aktif maddedir. Çocukluk döneminde tercih edilen ateş düşürücüler bu maddeyi içermektedir. Çocuklarda hiçbir zaman asprin ateş düşürücü olarak kullanılmamalıdır. Parasetamol 4-6 saatte bir verilir. Ateş parasetamole rağmen 38,5 ºC’nin üzerinde seyrederse doz aralığını 4 saatten 3 saate almak gerekir. Bu durumda ikinci bir ilaçla parasetamolü dönüşümlü bir şekilde kullanmak gerekir. Aktif maddesi İbuprofen olan ilaçlar, 3 saatte bir parasetamolle birlikte kullanılmalıdır.
Ateşli havale
Halk arasında havale, nöbet ya da sara olarak bilinen “konvulziyonlar” aileleri korkutur. Ancak her 100 çocuktan 5’inde görülebilen havaleler,
- Kafa travması,
- Metabolik nedenler veya
- Ailesel yatkınlık
gibi çeşitli nedenlerle ortaya çıkabilir. Havale, anormal nöron deşarjıdır. Sinir hücrelerinde fonksiyon bozukluğu olmadan görülmez. İnsanlarda rastlanan bu olayın mekanizması tam olarak anlaşılmamıştır. Havaleler beynin elektriksel aktivitesindeki değişiklik sonucu ortaya çıkan bilinç değişikliğidir. İnsanların %4-5‘i yaşamları boyunca bir kez havale geçirir. Ancak havaleler genellikle geçici olup, başlangıçları akuttur.
En sık ne zaman görülür?
Havalelerin en sık görüldüğü yaşlar yaşamın ilk beş yılıdır. Yenidoğan (0-1 ay) havaleleri, diğer yaşlarda görülenlerden klinik bulgular ve tedavi açısından farklılıklar gösterir. Kan şekeri düşüklüğü, kalsiyum eksikliği, vitamin B6 eksikliği gibi metabolik nedenlerle olabilir.
Ateşli havaleler ise, 5 ay-5 yaş arasında ve erkek çocuklarda kız çocuklara oranla daha sık görülür. Belirli bir yaş grubuna özgüdür. Ailede 2-3 kuşak geriye gidildiğinde benzer sorunlar vardır. Hızlı çıkan ateş nedeniyle oluştuğu varsayılmaktadır. En fazla ateşin ilk yükselmeye başladığı zamanda görülür. Beyin olgunlaşmasının henüz tamamlanmamış olması hazırlayıcı etmendir. Ateşli havalelerin en sık görüldüğü hastalıklar,
- Orta kulak enfeksiyonu,
- Kızamık,
- Bağırsak enfeksiyonları,
- 6. hastalık ve
- Üst solunum yolu enfeksiyonlarıdır.
Epilepsiye dönüşür mü?
Havaleler, genellikle 10-15 dakika sürer. Kol ve bacaklarda kasılmalar şeklinde görülebildiği gibi, sadece başta sağa sola eğilmeler şeklinde de ortaya çıkabilir. Havalenin epilepsiye dönüşme olasılığı nadirdir. Ailede epilepsi olması, havale süresinin 15-20 dakikadan uzun sürmesi, 3’den fazla havale geçirilmesi, ilk havalenin 1 yaştan önce veya 4 yaştan sonra olması durumunda kalıcı değişiklikler olabilir.
Nasıl tedavi edilir?
Ateşli havalelerin tedavisi, ateşin düşürülmesi, enfeksiyonun tedavisi ve havalenin durdurulmasına yöneliktir. Korunmada ateş düşürücü ilaçlar ve rektal diazem bulundurulması önerilir.
