Tüp bebek tedavileri aileler için başlı başına bir stres kaynağıdır. Tekrarlayan tüp bebek başarısızlığında başarının formülü; nedenin modern teknoloji ile araştırılıp bulunmasında ve çözümün yine modern teknolojinin uygulanmasında saklıdır.Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Güvenç Karlıkaya, tekrarlayan tüp bebek başarısızlığı ile ilgili önemli bilgiler verdi.
Klasik olarak en az 3 tüp bebek uygulamasında iyi kalitedeki embriyo transferine rağmen gebelik elde edilememesi ya da toplam 10 veya daha fazla sayıda embriyonun transferine rağmen gebelik elde edilememesi ‘Tekrarlayan Tüp Bebek Başarısızlıkları’ durumudur. Ancak günümüzde değişen embriyo transferi stratejileri göz önüne alındığında, eğer tek embriyo transferi yapılıyorsa toplam 4 başarısız tüp bebek tedavisi veya iki adet embriyo transferi benimsendiğinde 2 adet yüksek kalitede blastosist transferi yapılmış 2’den fazla başarısız tüp bebek uygulaması, tekrarlayan tüp bebek başarısızlıkları olarak adlandırılır.
Tekrarlayan Tüp Bebek Başarısızlığının Nedenleri Nelerdir?
Gebelik oluşum mekanizmaları tek bir parametre ile açıklanamayacak, karmaşık olaylar dizisidir. Belirlenebilen tek bir mekanizmadan söz etmek imkânsızdır. Bu probleme sahip çiftleri daha geniş bir perspektifte ele alınıp, yeni bir tedaviye başlamadan önce ayrıntılı incelemelerden geçirmek gerekir.
Birincil nedenler:
Gebelik oluşturması beklenen embriyonun bozulmuş genetik yapısı,
Yumurta gelişimi sırasında kullanılan ilaç protokollerinin uygun olmaması,
Embriyonun geliştiği kültür ortamlarının yeterli olamaması,
Embriyo dış zarının kalınlaşması gibi embriyoya ait nedenler tekrarlayan tüp bebek başarısızlıklarına sebep olabilir.
İkincil nedenler:
Rahim iç duvarını (Endometrium) etkileyen doğumsal rahim bozuklukları,
Rahim içinde embriyonun tutunmasını engelleyen polip, myom,
Daha önceki enfeksiyon veya küretajlara bağlı yapışıklıklar,
Embriyonun rahim içinde tutunup büyümesini etkileyen pıhtılaşma fonksiyon bozuklukları,
Kadında genetik veya sonradan oluşan immunolojik (savunma mekanizmaları) bozukluklar, yüksek kalitede de olsa gelişen embriyonun tutunup büyümesini engelleyebilen faktörlerdir.
Üçüncül nedenler:
Çocuk sahibi olmakta güçlük çeken kadınlarda sıklıkla görülebilen endometriosis hastalığı (çikolata kistleri),
Tüplerde daha önceden geçirilmiş enfeksiyon veya geçirilmiş karın içi operasyonları sonrasında sıklıkla ortaya çıkabilen hidrosalpenks yani tüplerin tıkanıp şişmesi durumları özellikle tedavi edilebilir nedenler arasındadır.
Tekrarlayan tüp bebek başarısızlıkları durumlarında neler yapılmalı?
Daha öncede bahsedildiği gibi bu duruma yol açan birçok faktör olduğundan çift bir bütün olarak ele alınmalı ve olası faktörler yeni bir tedavi öncesinde detaylı bir şekilde araştırılmalıdır.
İlk önce anne ve baba adayının gebelik oluşumunu engelleyebilecek genetik veya sistemik hastalıklarının bulunup bulunmadığı araştırılmalı özellikle kromozom analizleri, genetik pıhtılaşma faktörleri ve immunolojik araştırmaları yapılmalıdır. Eğer çiftlerden herhangi birinde kromozomal problem varsa tüp bebek tedavisi sonrası elde edilen embriyolara, transfer için seçilmeden önce, preimplantasyon genetik tarama testleri yapılmalı ve burada seçilen normal yapıya sahip embriyolar transfer edilmelidir. Embriyo kalitesinin arttırılmasında, uygun stimulasyon protokollerinin seçimi kaliteli yumurta elde etmedeki en önemli basamaktır, yine kaliteli sperm seçiminde yüksek mikroskopik büyütme yöntemleri olan IMSI metodunun seçilmesi elde edilen embriyo kalitesine olumlu katkı sağlayacaktır.
Rahim içi bozuklukların önceden belirlenmesi histeroskopi veya laparoskopi gibi operasyonlarla bu tür bozuklukların giderilmesi yeni bir tüp bebek tedavisine geçilmeden yapılması gereken tedavilerin başında gelmektedir. Embriyonun gelişimini sağlayacak uygun ortamı sağlamadan yapılacak tedavilerde ne kadar iyi kalitede embriyo gelişirse gelişsin gebelik elde edilemeyecektir.
Stresi yenmek için psikolojik destek şart
Tüp bebek tedavileri aileler için başlı başına bir stres kaynağıdır. Özellikle büyük umutlar ve fedakarlıklarla başlanılan tedavilerin defalarca negatif sonuçlanması çiftler için oldukça yıkıcı olmaktadır. Bu nedenle, tekrarlayan tüp bebek başarısızlıklarında, yeni tedaviler öncesi araştırmaların iyi yapılması, giderilebilecek sorunların ortadan kaldırılmasının yanında, çiftlere durumun anlatılması, onların rahatlatılması ve özellikle psikolojik destek verilmesi de başarıyı arttıracak etkenler arasında sayılmalıdır.
